Goede wijn
Dr. Jan Hendriks • Uitgave KOK 2013 ISBN nr 978 90 435 2192 5
Of dit het laatste boek zal zijn van Jan Hendriks, emeritus hoofddocent gemeenteopbouw van de VU in Amsterdam, valt nog te bezien, maar het is wel het laatste dat hij tot nu toe gepubliceerd heeft.
Na veel onderzoek van en schrijven over de open gastvrije gemeente (De gemeente als herberg) en na een grondige uitweiding over twee basisgegevens in het menselijk verkeer (Verlangen en vertrouwen, het hart van gemeenteopbouw), is hij terechtgekomen bij Waarderende gemeenteopbouw, een afgeleide van het Amerikaanse Appreciative Inquiery (AI).
Ikzelf ben opgegroeid met het zogenaamde Problem-Solving Model. Er is een probleem, dat vraagt om een diepgaande analyse. Op basis daarvan maken we een diagnose, waarna we verschillende scenario’s schrijven en besluiten nemen.
In kerkelijk verband worden die problemen als volgt benoemd: er komen geen jongeren meer in de kerk, de vrijwilligers zijn overbelast en te oud, de liturgie sluit niet aan bij de eigentijdse vragen, er zijn geen ambtsdragers meer, er zijn minder betrokken gelovigen, de financiën krimpen, en de gebouwen zijn te groot...
En dan worden op basis van de drieledige opdracht van de kerk (mensen helpen Gods nabijheid te zoeken (mysteria), gemeenschap te vormen (koinonia) en dienst aan de samenleving te betrachten(diaconia)) allerlei beleidsplannenontwikkeld, die al of niet haalbaar zijn. Ik heb er zelf aan meegewerkt en nog van harte ook.
A.I. of in het Nederlands Waarderende Gemeenteopbouw (WG) vertrekt niet bij de problemen maar bij de ambitie, niet bij de pijnpunten maar bij de verlangens. Ze vertrekt vanuit de positieve ervaring en niet vanuit de negatieve bevindingen. Niet van de krimp, maar vanuit de verbondenheid van mensen met elkaar. Het is de weg van het vertrouwen.
Jan Hendriks schetst deze weg in een zestal stappen:
1 Voorbereiden – informeren over dit project en er de juiste mensen bijzoeken.
2 Verzamelen van positieve ervaringsverhalen in veel verschillende gesprekken, uitgelokt door de vraag: wat heb jij in onze parochie of gemeente waardevol gevonden?
3 Verdiepen – met elkaar in de verhalen zoeken naar factoren die de positieve ervaringen mogelijk hebben gemaakt.
4 Verbeelden – hoe zou het eruit zien als die bloeifactoren in de parochie / gemeente werkelijkheid zouden kunnen worden?
5 Vormgeven – wat is er nodig om deze droom te realiseren? Welke inzet, welk programma, wat voor leiding?
6 Verbinden – we sluiten een verbond om dit te verwezenlijken. We spreken uit wat we elkaar beloven.
Dit is maar een heel korte samenvatting van de hoofdmoot van dit boek. Niet tobben dus, maar inspireren. Erop vertrouwen dat de weg die we gaan, Gods weg met ons en onze gemeenschap zal openbaren. Dat is een andere weg dan waar ik in geoefend ben en die zeker de moeite waard is om te worden uitgeprobeerd. Het boek geeft prima voorbeelden.
Tot slot: toen ik dit boek besprak met jonge theologiestudenten in een college kerkopbouw bij de Fontyshogeschool in Tilburg zeiden ze: “eindelijk een boek zonder geklaag, eindelijk positief, eindelijk zonder heimwee naar vroeger”. Laten we naar dat geluid luisteren, het voorrang geven en ons inspannen om de kommer en kwel van onze kerk wat naar de achtergrond schuiven.
Jos van Genugten
